مقدمه:

کبد یک عضو مهم ازجهت دفع مواد زائد و داروها و تولید پروتیین ها و عوامل موثر برانعقاد خون ، تنظیم قند خون وبسیاری از
فعل و انفعالات دیگر می باشد عملکرد کبد می تواند در زمینه بیماریهای ویروسی، خود ایمنی، داروها ،کبد چرب و غیره مختل گردد که این روند در بسیاری از موارد به صورت تدریجی ایجاد می گردد بدین صورت که بافت طبیعی کبد با بافت غیر فعال که ناشی از تولید بافت همبند می باشد (باندهای فیبروتیک) جایگزین می گردد و در نهایت نارسایی کبد(سیروز کبدی) اتفاق می افتد که درصورت عدم اقدام درمانی موثر(پیوند کبد) با مرگ ومیر بالا همراه خواهد بود.

اهمیت دستگاه فیبرواسکن:

از طریق دستگاه فیبرواسکن امکان اندازه گیری میزان سختی کبد (Liver Stiffness) که ناشی از بافت غیر فعال کبد (باندهای فیبروتیک) می باشد قابل محاسبه است که این امکان از طریق امواج اولتراسوند فراهم می گردد تعیین میزان فیبروز کبدی ازاین جهت مهم است که تخمینی از عملکرد کبد به ما نشان می دهد که می تواند راهنمای موثر ازجهت ارائه اطلاعات به پزشک وبیمار از نقطه نظر تعیین استراتژیهای درمانی موثروارزیابی میزان پاسخ به درمان باشد انجام تست فیبرواسکن در موارد بسیاری می تواند جایگزین تشخیصی مناسب به جای نمونه برداری(بیوپسی) از کبد گردد درمقایسه با نمونه برداری کبد که درآن امکان خونریزی ودرد وجود دارد دراین روش که یک روش غیر تهاجمی می باشد نه تنها عوارض اشاره شده را ندارد بلکه محدویتهای دیگر تشخیصی شامل خطای گزارش نمونه بافتی توسط پاتولوژیست های مختلف را نداشته ونیز امکان بررسی گستره وسیع بافت کبد را برخلاف نمونه برداری که به صورت ارزیابی صرفا قسمت کوچکی از بافت کبد می باشد، فراهم می کند.

روش انجام کار:

پروب این دستگاه در فضای بین دنده ای مقابل لوب راست کبد قرار می گیرد و موجی معادل 50 مگاهرتز (MHZ) از طریق یک ترانسدیوسر موجود در نوک پروب به داخل کبد عبورداده می شود دستگاه سپس سرعت موج ارتعاشی را اندازه گیری می کند (براساس مدت زمان عبور کردن موج ارتعاشی از عمق مشخص از بافت کبد از سطح پوست ) معیار اندازه گیری به صورت KPA (کیلو پاسکال) است که بین 2.5 تا 75 کیلو پاسکال تعریف شده است. بین 90 تا95 درصد افراد بدون بیماری کبدی میزان محاسبه شده کمتر از 7 کیلو پاسکال (به طور متوسط 5/3 کیلو پاسکال) می باشد.

موارد کاربرد:

1-    درگیری کبدی ناشی از هپاتیت CوB

2-    بیماری کبد چرب غیر الکلی

3-    آسیب کبدی ناشی از مصرف الکل

علاوه براندازه گیری فیبروز کبدی امکان ارزیابی حالات مهم دیگر به عنوان مثال:

1-    بررسی افزایش فشار خون ورید پورت (پورتال هایپرتانسیون)

2-    ارزیابی عود بیماری بعداز پیوند کبد

3-    بررسی میزان بقا درافراد دچار بیماری مزمن کبدی

4-    ارزیابی بیماران با سرطان پستان ، سرطان پروستات وبیماریهای دیگری که فیبروز نقش مهمی درآنها دارد می تواند موثر باشد.

همان طور که عنوان شد فیبرواسکن یک روش غیر تهاجمی ، سریع وبدون درد بوده ونتایج این مطالعه درطی 5 تا 10دقیقه قابل دسترس می باشد.

محدودیتها :

درموارد زیر امکان بررسی دقیق ممکن است مقدور نباشد.

1-    درافراد دچار تجمع مایع داخل شکمی (آسیت)

2-    چاقی شدید (که با استفاده از پروب XL این مشکل برطرف شده است)

مواردی نیز وجود دارد که میزان فیبروز ممکن است بیش از حد انتظار تخمین زده شود که شامل موارد زیر می شود:

1-    التهاب کبدی فعال (هپاتیت فعال)

2-    انسداد مسیر صفراوی (کلستاز)

3-    توده کبدی

4-    احتقان کبدی

موارد منع فیبرو اسکن:

1-    حاملگی

2-    وجود پیس میکر (Pace maker) قلبی

همچنین انواع پیشرفته تر این دستگاه مجهز به سیستم تعیین درصد چربی کبد (استئاتوز کبدی) می باشد که در تعیین میزان چربی کبد در بیماران با کبد چرب بسیار موثر می باشد.

Reference:

1. Lai M, Afdhal NH. Editorial: staging liver fibrosis in hepatitis C: a challenge for this decade. Am J Gastroenterol. 2011;106:2121–2122. [PubMed]
2. Becker L, Salameh W, Sferruzza A, et al. Validation of Hepascore, compared to simple indices of fibrosis, in US patients with chronic hepatitis C virus infection. Clin Gastroenterol Hepatol. 2009;7:696–701. [PubMed]
3. Malik R, Lai M, Sadiq A, et al. Comparison of transient elastography, serum markers and clinical signs for the diagnosis of compensated cirrhosis. J Gastroenterol Hepatol. 2010;25:1562–1568. [PubMed]
4. Pritchett S, Cardenas A, Manning D, Curry M, Afdhal NH. The optimal cutoff for predicting large oesophageal varices using transient elastography is disease specific. J ViralHepat. 2011;18:75–80. [PubMed]
5. Klibansky DA, Mehta SH, Curry M, Nasser I, Challies T, Afdhal NH. Transient elastography for predicting clinical outcomes in patients with chronic liver disease. J Viral Hepat. 2012;19:e184–e193. [PubMed]
6. Manning DS, Afdhal NH. Diagnosis and quantitation of fibrosis. Gastroenterology. 2008;134:1670–1678. [PubMed]
7. Cohen EB, Afdhal NH. Ultrasound-based hepatic elastography: origins, limitations, and applications. J Clin Gastroenterol. 2010;44:637–645. [PubMed]
8. Castera L, Vergniol J, Foucher J, et al. Prospective comparison of transient elastography, Fibrotest, APRI and liver biopsy for the assessment of fibrosis in chronic hepatitis C. Gastroenterology. 2005;128:343–350. [PubMed]
9. Ziol M, Handra-Luca A, Kettaneh A, et al. Non-invasive assessment of liver fibrosis by stiffness measurement: a prospective multicentre study in patients with chronic hepatitis C. Hepatology. 2005;41:48–54. [PubMed]