کلونوسکوپ دستگاهی است که از یک لوله انعطاف پذیر با قطری به اندازه یک انگشت و طول حدود 1.5 متر تشکیل شده است. این لوله به یک منبع نوری و یک دوربین بسیار کوچک ویدیویی که برای تصویربرداری از روده مورد استفاده قرار می گیرد مجهز می باشد . هنگام کلونوسکوپی، پزشک، به کمک کولونوسکوپ به آرامی از طریق مقعد وارد راست روده و روده بزرگ می شود و داخل روده بزرگ را در مانیتور دستگاه مشاهده می نماید .

در چه مواردی انجام کلونوسکوپی ضرورت دارد؟

خونریزی بدون علت مشخص از مقعد، خون مخفی در مدفوع، درد قسمت تحتانی شکم ، اسهال یا یبوست مزمن ، احساس عدم دفع کامل ، لزوم پیگیری بیماری های التهابی روده، رویت زودهنگام پولیپ ها و ضایعات کولون و تعیین خوش خیمی و بدخیمی آنها، سابقه بدخیمی گوارشی در بستگان درجه یک، همچنین در برخی از موارد برای سنین بالای 50 سال.

چه نکاتی باید قبل از کلونوسکوپی در نظر گرفته شود؟

قبل از کلونوسکوپی پزشک معالج خود را در مورد مصرف احتمالی داروها ، حساسیت دارویی ، سابقه بیماری خصوصا بیماری قلبی ، اختلال انعقادی خون و حاملگی مطلع نمائید. فرآورده های آسپرین ، داروهای ورم مفاصل ، داروهای رقیق کننده خون، انسولین، محصولات آهن دار از داروهایی هستند که حتما قبل از انجام کولونوسکوپی بایستی در رابطه با مصرفشان با پزشکتان مشورت کنید. همچنین اگر به هر دلیلی آنتی بیوتیک مصرف می کنید، لازم است پزشک خود را مطلع کنید.

در حین کلونوسکوپی چه می توان انتظار داشت؟

کلونوسکوپی می تواند نسبتا بدون درد باشد. برای کمک به آرامش و تحمل هر چه بهتر شما از طریق ورید، دارویی آرام بخش به شما تزریق می کنند تا احساس ناراحتی کمتری در حین معاینه داشته باشید. در طول معاینه شما به سمت چپ دراز خواهید کشید. پزشک، کلونوسکوپ آغشته به ژل را به آرامی از طریق مقعد وارد رکتوم و روده بزرگ خواهد کرد. ممکن است برای مشاهده بهتر، توسط پمپ هوا به داخل روده ها تزریق شود و در این زمان ممکن است دچار دل درد یا احساس دفع گاز شوید. زمانیکه کلونوسکوپ بیرون کشیده می شود، معمولا تمامی روده بزرگ تا محل اتصال به روده کوچک بدقت بررسی شده است که این پروسه معمولا بین 15 الی 60 دقیقه طول می کشد مگر در شرایطی که برحسب ضرورت رویت تمام روده بزرگ لازم نباشد. اگر بررسی روده به هر دلیل مقدور نگردد، ممکن است پزشک، کلونوسکوپی را به تاریخ دیگری موکول نماید یا بیمار را جهت CT Scan و عکس برداری با اشعه X ارجاع دهد.

چنانچه کلونوسکوپی چیزی غیرطبیعی را نشان دهد چه باید کرد؟

اگر پولیپ یا بافت ناهنجار در معاینه دیده شود، ابزاری پنس مانند از طریق کولونوسکوپ برای بدست آوردن نمونه بیوپسی بکار می رود، نمونه بدست آمده برای تجزیه و تحلیل دقیق تر به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می شود. درصورتیکه علت انجام کولونوسکوپی شناسایی محل خونریزی باشد، ممکن است خونریزی از طریق کولونوسکوپ با تزریق داروهای خاص یا انعقاد حرارتی کنترل شود. چنانچه پولیپ مشاهده شود، برداشته خواهد شد. هیچکدام از این مراحل جانبی دردناک نیست. 

به خاطر داشته باشید که برداشتن نمونه های بیوپسی ممکن است به دلایل متفاوتی باشد و این الزاما بدان معنا نیست که شک به سرطان وجود دارد.

پولیپ ها چه هستند و چرا برداشته می شوند؟

پولیپ ها ضایعاتی غیرطبیعی در دیواره روده بزرگ هستند که اندازه آنها از یک نقطه کوچک تا چندین اینچ متغیر است. اکثر آنها خوش خیم هستند اما پزشک همیشه نمی تواند از روی ظاهر خوش خیم بودن آنها را معین کند. به همین دلیل ، پولیپ های درآورده شده به منظور بررسی دقیق تر به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می شوند. برداشتن پولیپ روده از حیث پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ بسیار مهم است.
پولیپ های ریز ممکن است توسط سوزاندن از بین بروند، اما پولیپ های بزرگتر با تکنیکی به نام پولیپکتومی برداشته خواهند شد. پزشک سیم حلقه مانندی را از طریق کولونوسکوپ وارد می کند و به کمک جریان الکتریکی پولیپ را از دیواره روده جدا می نماید. شما در هنگام پولیپکتومی هیچ نوع دردی احساس نمی کنید. در یک درصد موارد هنگام برداشتن پولیپ ها خونریزی و یا سوختگی دیواره روده بزرگ اتفاق می افتد که عمل جراحی ضرورت می یابد.

شایع ترین عوارضی که در حین کولونوسکوپی ممکن است با آن مواجه شوید؟

یک عارضه غیرمتداول ایجاد زخم و یا سوراخ در جدار دیواره روده بزرگ هنگام کولونوسکوپی یا برداشتن پولیپ است که بعضا نیاز به عمل جراحی خواهد بود. تقریبا 1 درصد موارد از ناحیه بیوپسی یا برداشت پولیپ خونریزی اتفاق می افتد. در صورت عدم توقف خودبخودی، خونریزی می تواند از طریق کولونوسکوپ کنترل شود. نیاز به جراحی به ندرت اتفاق می افتد.

خطر بالقوه دیگر واکنش به داروهای آرام بخش و عوارض آنها برای بیماران قلبی و ریوی میباشد. اگرچه عوارض پس از کولونوسکوپی غیرمعمول هستند، اما لازم است که شما علائم اولیه هر عارضه را بشناسید و در صورت مشاهده هر یک از علائم با پزشک خود تماس بگیرید

• درد شدید شکم
• تب و لرز
• خونریزی از مقعد که بیش از نیم فنجان باشد (خونریزی می تواند حتی چند روز بعد از پولیپکتومی رخ دهد)

بعد از انجام عمل کولونوسکوپی چه رخ می دهد؟

پس از کولونوسکوپی از شما می خواهند تا مدتی در محل انجام کولونوسکوپی بمانید. تقریبا 1 ساعت بعد از عمل اثر داروها تا حدودی کاهش می یابد. ممکن است یک روز طول بکشد تا اثر داروهای مسکن و آرام بخش کاملا از بین برود. استراحت کنید و در باقیمانده روز رانندگی نکنید. در روز انجام کولونوسکوپی حتما یک نفر همراه داشته باشید.

شما ممکن است برای مدت چند ساعت بعد از آزمایش دچار نفخ شکم یا احساس دفع گاز باشید که این پدیده به سرعت با عبور گاز از شکم برطرف می شود. در غالب موارد پزشک شما می تواند در همان روز شما را از نتیجه بررسی مطلع نماید ولی اگر نمونه بیوپسی گرفته شود برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه ارسال خواهد شد که نتیجه آن چند روز طول خواهد کشید.