غذایی که می خوریم از طریق لوله ای به نام مری وارد معده می شود.
هضم غذا در معده توسط اسید و شیره معده آغاز می گردد. دیواره معده به دلیل تماس
مداوم با اسید و شیره معده در مقابل اثرات مخرب آنها مقاوم شده است و بالعکس
دیواره مری به دلیل اینکه بطور معمول در معرض تماس با اسید و شیره معده نیست دفاع
مناسبی هم در برابر این عوامل ندارد. در حالت طبیعی دریچه ا ی بنام دریچه مری بین
مری و معده قرار دارد که اجازه می دهد غذا از مری وارد معده شود، ولی از بازگشت
غذا و شیره معده به مری جلوگیری می کند.
اگر دریچه مری وظیفه خود را به درستی انجام ندهد، یعنی به خوبی بسته نشود یا بی
موقع باز شود، اسید و شیره معده به داخل مری بر می گردند. همانطور که قبلا ذکر شد
دیواره مری در برابر اسید و شیره معده آسیب پذیر است. بنابراین در شرایطی که دریچه
مری کار خود را به درستی انجام ندهد، بازگشت اسید و شیره معده به داخل مری باعث
آزردگی مری می گردد. به بازگشت غیر عادی اسید و شیره معده به داخل مری و آزرده شدن
مری در اثر تماس با این عوامل، بیماری رفلاکس معده به مری یا اصطلاحاً رفلاکس گفته
می شود.
علایم رفلاکس کدامند؟
- سوزش سردل: احساس سوزش و درد در مری
زیراستخوان جناغ سینه به علت برگشت اسید معده.
- برگشت محتویات معده: برگشت مایعات و یا مایعات به همراه مواد غذایی معده به دهان میباشد.
- حال تهوع به خصوص هنگام صبح، و
استفراغ مزمن.
- مزه ترش و یا تلخ در دهان.
- احساس خفگی و یا جسم خارجی
در گلو و یا مری.
- سرفه های مزمن.
- افزایش بادگلو.
- خس خس سینه و علایم شبیه
آسم.
- تنفس بد بو، گلو درد،
التهاب حنجره و پوسیدگی دندانها
- لتهاب مری: تغییرات التهابی
در پوشش مری(تنگ و باریک شدن مری)
رفلاکس باعث چه مشکلاتی می شود؟
رفلاکس اصولا بیماری آزار دهنده ای است. علایم رفلاکس فرد مبتلا را
آزار می دهند و می توانند در فعالیتهای کارهای روزانه او اختلال ایجاد می کنند.
همچنین برخی علایم رفلاکس با بیماریهای دیگر اشتباه می شوند. مثلا درد قفسه سینه
ناشی از رفلاکس با دردهای قلبی اشتباه می شوند. در چنین مواردی حتما باید بیماری
خطرناکتر (در این مورد بیماری عروق قلب) به دقت بررسی شود و از نبودن مشکل قلبی
مطمئن شویم و سپس به رفلاکس بپردازیم چرا که همانطور که گفته شد رفلاکس عمدتا
بیماری آزاردهنده ایست نه خطرناک.
از سایر عوارض رفلاکس:
- ایجاد زخم در مری
- تنگ شدن مری
- نشانگان مری بارت: بعد از چند سال که مری به طور دایم با اسید معده در
تماس باشد، به تدریج تغییراتی در مری ایجاد میشود که دیواره آن را شبیه معده
می‌سازد (با مخاط محافظ آن). این وضعیت را اصطلاحاً مری بارت (Barrett) می‌نامند
زیرا اولین بار، دکتری به نام بارت آن را کشف نمود. در این حالت پوشش مخاطی معده جایگزین مخاط طبیعی مری میگردد. در
نهایت این سلولهای پیش سرطانی، سرطانی گردیده و ایجاد سرطان مری را میکنند.
- سرفه و آسم
- التهاب گلو وحنجره: خشن شدن
صدا و گلو درد به علت تحریکات اسید معده
- التهاب و عفونت ریه ها:
چنانچه مواد اسیدی معده به ریه ها راه یابد (به ویژه در هنگام خواب) باعث عفونت ریه ها، ذات
الریه، برونشیت و یا آمفیزم میگردد
- کم خونی به علت خونریزی از
مری
·
روش مناسب در برخورد با رفلاکس کدام است؟
·
همانطور که گفته شد رعایت برخی توصیه های تغذیه ای، روش زندگی
مناسب و کاهش استرس می توانند رفلاکس را کنترل کنند. اگر با این روشها در مدت
کوتاه علایم بهبود چشمگیر نیابند بهتر است به پزشک مراجعه کنیم. پزشک معالج با
توجه به علایم و انجام معاینات لازم بررسیهای مناسب را انجام خواهد داد و درمان را
شروع خواهد کرد. براساس مطالعات انجام شده در کشور ما، حدود یک پنجم افراد مبتلا
به رفلاکس همزمان زخم های معده یا اثنی عشر دارند و حدود نیمی از افراد مبتلا به
رفلاکس مبتلا به روده تحریک پذیر نیز می باشند. بنابراین بررسی، تشخیص و درمان
مناسب بیماریهای همزمان از اهمیت به سزایی برخوردار است. همانطور که اشاره شد
استرس و فشارهای روانی از عوامل مهم تشدید و بروز رفلاکس هستند. توجه کافی به این
مطلب و در صورت لزوم برخورداری از کمک مشاورین و روانپزشکان میتوانند بسیار کمک
کننده باشد. بیماریهای کمیابی هم هستند که می توانند با علایم رفلاکس خود را نشان
دهند. پزشک شما می تواند در مواقع لزوم به بررسی و تشخیص این موارد نیز بپردازد
·
·
درمان رفلاکس چگونه است و چه مدت طول می کشد؟
·
خوشبختانه امروزه داروهای بسیار موثری برای رفلاکس وجود دارند.
مهمترین داروهایی که به این منظور به کار می روند داروی امپرازول و هم خانواده
هایش نظیر پانتوپرازول، رابیپرازول و لانسوپرازول هستند. علاوه بر اینها داروهایی
نظیر رانیتیدین و فاموتیدین نیز می توانند در برخی موارد موثر باشند. پزشک معالج
درمان را شروع می کند و برحسب نیاز آن را ادامه خواهد داد. در بیش از نیمی از
موارد فرد مبتلا به رفلاکس نیاز به درمان دراز مدت (سالها) با دارو دارد. داروهایی
نظیر امپرازول را می توان برای مدت طولانی (حتی سالها) استفاده نمود. اگر چه عوارض
معدودی با این داروها گزارش شده است، اما در مجموع کنترل علایم رفلاکس در دراز مدت
با این دسته داروها بسیار موفقیت آمیز و مطمئن است
·
·
آیا عمل جراحی برای درمان رفلاکس کمک کننده است؟
·
در بیمارانی که به خوبی به درمان با دارو جواب می دهند و علایم
ایشان کنترل می شود اما با کم کردن یا قطع دارو علایم برمی گردد امکان انجام اعمال
جراحی ضد رفلاکس وجود دارد. عمل جراحی برای افرادی که پاسخ مناسبی به درمان دارویی
نداده اند مناسب نیست. امروزه این اعمال جراحی به روش لاپاراسکوپیک انجام می شوند.
انجام عمل جراحی می تواند عوارضی داشته باشد که معمولا کوتاه مدت و گذرا هستند. در
مورد میزان موفقیت عمل و نتایج درازمدت آن بطور خلاصه می توان گفت که حدود 75 %
افرادی که عمل آنها موفقیت آمیز بوده باشد پس از ده سال نیز مشکلی نخواهد داشت.
اما در حدود 30-20% افراد ممکن است پس از عمل نیز مجددا نیاز به مصرف دارو داشته
باشند. ضروری است که قبل از تصمیم به عمل جراحی به پزشک متخصص گوارش مشورت شود